Sem Tanate (24) studeerde in juli 2023 af aan het Conservatorium van Amsterdam. Ter afronding van de opleiding Docent Muziek gaf ze een muziektheatervoorstelling over de zoektocht naar haar Molukse roots. Dat beviel haar en het publiek zo goed, dat ze nu met PULANG door het land tourt.
Wie de opleiding Docent Muziek volgt aan het Conservatorium van Amsterdam, studeert na vier jaar af met een muziekeducatief project. Dat mag van alles zijn: van het geven van een lessenserie tot het doen van een orkestproject, van binnenschools tot buitenschools.
Sem Tanate besloot groots uit te pakken en maakte samen met een medestudent die Docent Theater doet, een ontroerende en tegelijkertijd luchtige voorstelling over hun gezamenlijke Molukse achtergrond. Een logisch gevolg van een lange zoektocht naar haar persoonlijke en muzikale identiteit.
Zoektocht
“De eerste drie jaar van mijn opleiding hield ik me bezig met de vraag: wie ben ik eigenlijk als docent en muzikant? Bij zangles probeerde ik van alles uit: van echt klassieke stukken tot Nederlandstalige lichte muziek en kleinkunst. Ik heb dat geprobeerd maar kwam erachter dat het niet echt iets voor mij was. En dan ga je nadenken: wat wil ik eigenlijk wel? En dat begon weer met de vraag: wie ben ik eigenlijk zelf?”
“Na veel geprobeerd te hebben kwam ik bij een nieuwe zangdocent terecht. En zij heeft net als ik een Molukse achtergrond. Mede door haar ben ik pas écht gaan nadenken over mijn Molukse identiteit. Ik begon bijvoorbeeld Molukse liederen te gaan zingen. En daar kon zij mij natuurlijk goed bij helpen. Toen ik in het vierde jaar wist ik dat ik een afstudeerproject moest maken, dacht ik: dit is een mooie kans om daar wat mee te gaan doen.”
Samenwerken
Tijdens jaar 3 van de opleiding Docent Muziek kwam Sem in contact met iemand waar ze heel veel overeenkomsten mee had. “Tijdens de ckv-module, waarmee je met studenten samenwerkt van de andere disciplines binnen de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten, ontmoette ik Sarah Sahertian.”
“We wisten gelijk: hé, wij zijn hetzelfde. Dat was gewoon een gevoel dat we hadden. Je herkent elkaars verhalen als Molukkers onder elkaar. En zodoende kwam het idee bij ons op om samen iets te gaan maken.”
Die klik was er namelijk ook op creatief vlak. Sem is niet alleen muzikaal, maar heeft als kind altijd theater gespeeld. Sarah studeerde Docent Theater, maar houdt ook van zingen. Eén en één is twee: “Uiteindelijk is daar onze muziektheatervoorstelling PULANG uitgekomen.”
Proces
“Voor Sarah was dit project ook een afstudeervoorstelling. En dat maakte het proces nogal ingewikkeld, want zij deed Docent Theater en ik Docent Muziek. We hebben echt de rubrics van beide opleidingen naast elkaar moeten leggen, zo van: wat zijn jouw eisen en wat de mijne? En hoe kunnen we dat samenvoegen tot één geheel? Dat was soms best pittig, en we konden nog niet gelijk met het creatieve proces bezig zijn.”
Eén van de eisen die het Conservatorium van Amsterdam stelde aan het muziekeducatieve project, is dat er een samenwerking wordt aangegaan met een externe partij. “Ik heb toen een stichting gevonden, Stichting Maluku Amsterdam, die veel ervaring heeft met het organiseren van evenementen voor de Molukse gemeenschap.”
“Sarah moest van haar opleiding op zoek naar een externe begeleider van het project. En dat werd Joenoes Polnaija. Theatermaker, artiest, muzikant, vader, Molukker en nog veel meer. Mensen zullen hem misschien kennen van de film De Oost of van de net verschenen film Pulang, die toevallig dezelfde naam draagt als onze voorstelling. Joenoes is één van de meest inspirerende mannen die ik heb ontmoet. Hij streeft, net zoals wij maar ook heel veel andere Molukkers, naar het bespreekbaar maken van ons verhaal.”
Pulang
‘Pulang’ betekent ‘terugkeren naar huis’ en dat kun je op heel veel manieren interpreteren, zegt Sem. “In de voorstelling proberen we op verschillende manieren uit te zoeken wat thuis voor ons en voor het publiek betekent.”
In de voorstelling zegt Sarah daarover: “Waar het om gaat is dat ik op zoek ben naar de verhalen van mijn voorouders, de verhalen die mijn voorouders hebben verteld over hun ouders aan hun kinderen en so on. De verhalen die mij hebben gemaakt tot wie ik ben, de tradities, de manier hoe je met elkaar omgaat, hoe je feest viert maar ook hoe je rouwt. Al die alledaagse dingen die zo gewoon zijn, maar tegelijkertijd vreemd voor de buitenwereld. Ik ben op zoek naar bevestiging, naar de manier hoe ik leef. Of ik dat trekje, die manier van denken heb geërfd van mijn voorouders of dat ik dat ergens anders heb opgepikt.”
Sem: “Daarbij willen met onze voorstelling bekendheid geven aan het verhaal van de Molukkers in Nederland. Want we weten dat het verhaal van de Molukkers in Nederland tot op de dag van vandaag helemaal niet zo bekend is. Als je er op school al iets over leert, dan gaat het alleen maar over de negatieve kant, zoals de treinkaping (bij De Punt in 1977, red.). Wij willen met onze voorstelling ook juist de mooie kanten vertellen en de kanten waardoor je begrijpt dat Nederland ook de Molukkers pijn heeft gedaan.”
Nagesprek
De bezoekers van de voorstelling hebben niet alleen een leuke avond, maar worden vooral ook aan het denken gezet. Na afloop van de voorstelling bieden Sem en Sarah dan ook een nagesprek voor de bezoekers aan.
“Praten is nogal een ding binnen onze cultuur, dat gebeurt nog te weinig. En ik denk eigenlijk voor iedereen die struggelt met identiteitsvorming. We willen uiteindelijk het verhaal van eenieder uit het publiek kunnen belichten in de voorstelling. Dat is een ongoing process, want elke keer zitten er weer andere mensen. Elke keer leidt dat weer tot nieuwe gespreksstof waar we weer wat mee willen doen.”
“De boodschap die we met onze voorstelling willen brengen is: blijf alsjeblieft doorvertellen. En dan bedoel ik niet per se onze voorstelling doorvertellen, maar jouw verhaal, je geschiedenis. Want voor je het weet zijn die eerste en tweede generatie er niet meer, en dan kunnen die verhalen niet meer verteld worden. En dat zou het ergste zijn dat er is: als jouw verhaal niet meer bestaat.”
Video: teaser van PULANG
Door het land
“Inmiddels hebben we de voorstelling vijf keer gespeeld, waarvan de laatste afgelopen januari was, in Amstelveen. En het leuke is: elke keer is het weer helemaal anders en de gesprekken zijn nog lang niet op. En dus gaan we doe voorstelling nu vaker spelen. Niet alleen in de buurt van Amsterdam, maar we gaan het land door, zodat we de verhalen van nog meer mensen kunnen horen en doorvertellen.”
PULANG met eigen ogen zien? Op 17 mei 2024 speelt Sem in Apeldoorn en in de zomer staat ze in Rotterdam op de planken.
Ken of ben jij iemand die een inspirerend afstudeeronderzoek gedaan heeft voor een Docent Muziek-opleiding? Stuur een mail naar lars@vls-muziekdocenten.nl.
