Auteur: Piet Hagenaars
De kogel is door de kerk. Naast nieuwe kerndoelen, wil het ministerie van OCW een advies over de vakkenstructuur voor de kunstvakken in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs (OCW, 2021). Het gaat om een nieuwe structuur die de samenhang tussen de kunstvakken én tussen deze vakken in vmbo, havo en vwo moet waarborgen. De structuur is van belang voor de later in te stellen vakvernieuwingscommissie, die zich bezig gaat houden met de examenprogramma’s van de kunstvakken.
De huidige structuur blinkt niet uit in helderheid. Als havo- en vwo-scholen dat willen kunnen ze acht verschillende kunstexamens aanbieden. Ze kiezen dan uit ‘oude stijl examenvakken’ muziek, tekenen, handvaardigheid en textiele werkvormen en de ‘nieuwe stijl examens’ kunst (beeldende vormgeving), kunst (muziek), kunst (drama) en kunst (dans). Die veelheid is een weefselfoutje dat er bij de invoering van de tweede fase vo insloop en al meer dan twintig jaar standhoudt.
In 1997 introduceerde de Wet profielen voortgezet onderwijs CKV2,3 in de bovenbouw havo en vwo als kunstvak ‘nieuwe stijl’. Examens ‘oude stijl’ zouden met de komst van de ‘nieuwe stijl kunstvakken’ verdwijnen. Staatssecretaris Adelmund handhaafde echter in 1999 de oude stijl examens omdat ze CKV2,3 nog niet voldoende ‘volwassen’ vond. Terwijl er toen al een CKV2,3-examenprogramma was en voorbeeldexamens waarover iedereen kon beschikken. Omdat Adelmund geen verplichte invoeringsdatum voor CKV2,3 wilde vaststellen, bleef het bij veel scholen zelfs tot op heden bij het oude. Vandaar dat er zoveel kunstexamenvakken naast elkaar bestaan (Hagenaars, 2020).
De vakverenigingen zijn nu aan zet. VLS, VONKC en VNK-e richten in samenspraak met SLO de werkgroep voor de nieuwe vakkenstructuur in. Deze werkgroep brengt in juni 2022 advies uit aan OCW over kernvragen als: ‘Kan er een nieuwe vakkenstructuur komen die recht doet aan de diversiteit van de kunstvakken en die de inhoudelijke verdieping van de verschillende disciplines waarborgt? Of een vakkenstructuur die de samenhang tussen de kunstvakken benadrukt met behoud van het eigene?’ Kortom, gaat het om een structuur van losstaande kunstvakken of van samenhang en verbinding?
Tegelijkertijd vraagt het ministerie van OCW de werkgroep bij de nieuwe vakkenstructuur ook de implicaties voor de bevoegdhedenstructuur te beschrijven. De werkgroep mag zelfs een nieuwe bevoegdhedenstructuur adviseren. Hopelijk maakt dat een eind aan de huidige verwarrende examenstructuur van de kunstvakken. En ook aan de ongegradeerde bevoegdheid van de huidige kunstvakdocent, met zijn bachelorsdiploma als alleskunner.
